Cicha epidemia: depresja u dzieci i młodzieży.
Jeszcze kilka dekad temu wydawało się, że dzieciństwo i młodość to beztroskie okresy życia, wypełnione zabawą, marzeniami i pierwszymi przyjaźniami. Tymczasem dzisiaj coraz częściej mówi się o tym, że depresja, uznawana za jedną z najgroźniejszych chorób XXI wieku, dotyka również najmłodszych.
Czym jest depresja?
Depresja to poważna choroba psychiczna, która wpływa na sposób myślenia, odczuwania i funkcjonowania w codziennym życiu. Nie jest to jedynie chwilowy smutek czy gorszy nastrój – depresja utrzymuje się przez dłuższy czas i znacząco obniża jakość życia. Może prowadzić do problemów w nauce, relacjach społecznych, a w skrajnych przypadkach nawet do myśli samobójczych.
1. Bądź uważnym obserwatorem
Zwróć uwagę na zmiany w zachowaniu dziecka, zwłaszcza jeśli są one nagłe i utrzymują się przez dłuższy czas (kilka tygodni lub dłużej). Niepokojące sygnały to m.in.:
- izolowanie się od rówieśników i rodziny,
- brak zainteresowania ulubionymi aktywnościami,
- wahania nastroju (smutek, drażliwość, wybuchy gniewu bez wyraźnego powodu),
- spadek energii i motywacji,
- trudności w szkole (pogorszenie ocen, brak koncentracji),
- zmiany w nawykach jedzeniowych i snu.
2. Regularnie rozmawiaj z dzieckiem
- Twórz atmosferę zaufania, w której dziecko może mówić o swoich emocjach bez obawy przed krytyką.
- Zamiast pytać ogólnikowo: „Jak się czujesz?”, używaj konkretnych pytań, np.:
- „Co sprawia, że ostatnio nie masz ochoty na spotkania z kolegami?”
- „Czy coś cię martwi w szkole lub w domu?”
- Słuchaj bez oceniania – dziecko powinno wiedzieć, że może mówić o swoich uczuciach bez obawy o negatywną reakcję.
3. Zwróć uwagę na zmiany w relacjach społecznych
- Czy dziecko unika spotkań z przyjaciółmi?
- Czy ma mniej kontaktów z rodziną i rodzeństwem?
- Czy czuje się samotne lub mówi, że „nikt go nie rozumie”?
4. Monitoruj szkołę i obowiązki
- Często depresja odbija się na wynikach w nauce – dziecko może mieć problemy z koncentracją i utratę motywacji do nauki.
- Jeśli nauczyciele zgłaszają, że dziecko stało się ciche, nieobecne duchem lub agresywne – warto się temu przyjrzeć.
5. Uważaj na sygnały alarmowe
Szczególnie niepokojące są:
- samookaleczanie się (np. cięcie skóry, przypalanie),
- mówienie o śmierci („nie chcę już żyć”, „lepiej by było, gdyby mnie nie było”),
- nagła poprawa nastroju po długim okresie smutku (może to oznaczać podjęcie decyzji o samobójstwie).
6. Nie bagatelizuj emocji dziecka
Nie mów: „Masz wszystko, nie masz powodu do smutku” – depresja to nie kwestia kaprysów, ale realna choroba psychiczna.
7. W razie wątpliwości skonsultuj się ze specjalistą
Jeśli zauważysz niepokojące objawy, nie czekaj, aż „samo przejdzie”. Warto porozmawiać z psychologiem lub psychiatrą dziecięcym – wczesna interwencja może zapobiec poważnym konsekwencjom. Depresja to nie chwilowy smutek, to choroba, która może mieć tragiczne konsekwencje. Każdy z nas może pomóc, choćby poprzez zwykłą rozmowę, uważne słuchanie i stworzenie bezpiecznej przestrzeni dla tych, którzy czują się zagubieni. Czas przerwać milczenie i zacząć działać – dla dobra najmłodszych, którzy powinni mieć szansę na radosne i zdrowe dzieciństwo.
Psycholog szkolny- Ewelina Ostapczuk